Czy podatek katastralny zostanie wprowadzony w Polsce?

Podatek katastralny budzi kontrowersje od lat. Ma swoich zwolenników i przeciwników przerzucających się argumentami za i przeciw. Część ekspertów dostrzega w aktualnych zmianach legislacyjnych porządkujących stan prawny nieruchomości przymiarki do wprowadzenia katastru. Czy faktycznie podatek katastralny zostanie wprowadzony? 

W czerwcu 2019 r. Jarosław Kaczyński w komentarzu dla PAP zapowiedział, że podatek katastralny nie zostanie wprowadzony w Polsce. Od tamtej pory wiele zmieniło się tak w gospodarce krajowej, jak i globalnej, trudno więc odnosić się do tych słów jako do długofalowej obietnicy. Jak twierdzą zwolennicy katastra, może on zwiększyć przychody gmin i wpłynąć pozytywnie na rynek nieruchomości. A w dobie kryzysu ten głos może okazać się silniejszy niż przeciwników tej formy opodatkowania. Ci jako główny argument przeciw jego wprowadzeniu podnoszą wyższe w stosunku do obecnego stanu rzeczy opłaty dla właścicieli nieruchomości, co może pociągnąć za sobą np. wyższe koszty na rynku najmu. 

Podatek katastralny – jak się go oblicza?

Podatek katastralny to jeden ze sposobów opodatkowania nieruchomości. Wysokość podatku jest w nim uzależniona od wartości nieruchomości, a nie jak w obecnej sytuacji od metrażu. W jaki sposób oblicza się podatek katastralny? Przede wszystkim jego wartość uzależniona jest od różnych czynników, a zatem nie jest stała. Trzeba szacować go okresowo. W obliczeniach należy uwzględnić m.in.: położenie nieruchomości, prestiż lokalizacji, rozkład i metraż pomieszczeń, rodzaj budynku (dom jednorodzinny, mieszkanie w kamienicy, bliźniak, wieżowiec), położenie względem innych nieruchomości, odległość od najważniejszych obiektów, takich jak sklepy, szkoły czy szpitale, wiek budynku, materiały wykorzystane do budowy (cegły, pustaki, drewno), nowoczesność. Wyceny obiektu dokonuje zazwyczaj rzeczoznawca majątkowy zatrudniona przez gminę, na terenie znajduje się nieruchomość, wartość zaś ustala się na podstawie tzw. tabel taksacyjnych. 

Jak to wygląda w innych krajach?

Podatek katastralny obowiązuje obecnie w wielu krajach europejskich. M.in. w Austrii, Czechach, Estonii, Holandii, Irlandii, na Litwie, na Łotwie, w Niemczech, na Słowacji, w Szwecji, Wielkiej Brytanii czy we Włoszech. Wysokość katastra waha się w nich od 0,18 proc. do 3 proc. wartości nieruchomości. – Przykładowo w Niemczech, najbardziej rozpoznanym przez Victorię Dom poza Polską rynku nieruchomości, ponieważ prowadzimy tam działalność deweloperską, podatek katastralny zależy od landu, gdzie jest położona dana nieruchomość. Jej wartość mnoży się przez wskaźniki różnej wysokości (od 0,26 do 1 proc.) – mówi Ewa Rathe-Głowacka, dyrektor marketingu w Victoria Dom.

Podatek katastralny – zalety

• Zwiększenie dochodów jednostek samorządu terytorialnego.
• Uzależnienie dochodów jednostek samorządu terytorialnego od prowadzenia racjonalnej, podnoszącej wartości nieruchomości polityki przestrzennej.
• W krajach i jednostkach administracyjnych, gdzie został wprowadzony, sprzyja uchwalaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
• Prowadzi do uporządkowanej urbanizacji, wspiera racjonalny rozwój miast, zwiększa dostępność mieszkań i domów na rynku (jednostki samorządu terytorialnego zarabiają na zagospodarowanych i płacących wyższy podatek katastralny nieruchomościach).
• Uporządkowanie kwestii własności nieruchomości (m.in. pozytywny wpływ na bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami).
• Ograniczenie tzw. szarej strefy podatków lokalnych może być uzasadniony społecznie (właściciele droższych nieruchomości płacą proporcjonalnie wyższy podatek).
• Pozytywny wpływ na dystrybucję bogactwa w społeczeństwie (bardziej proporcjonalne rozłożenie ciężarów podatkowych).
• Ograniczenie spekulacyjnego inwestowania w nieruchomości. 
• Stanowi impuls do zagospodarowania niewykorzystywanych obecnie nieruchomości.
• Uporządkowanie przestrzeni publicznej (podatek może zachęcać do rozbiórki budynków i budowli, których nie udało się zagospodarować, w tym obiektów niskiej jakości, szpecących krajobraz). 
• Zwiększa powszechną dostępność informacji na temat zasobów terenów, dostępną potencjalnym inwestorom, dzięki udostępnianiu przez władze lokalne, zwykle w formie elektronicznej, bazy danych i map dotyczących oszacowanej wartości, istniejącego i dopuszczalnego sposobu zagospodarowania poszczególnych działek, mediów dostępnych na działce etc.
• Związana z wprowadzeniem podatku jawność i łatwa dostępność istotnych informacji o nieruchomościach ma pozytywny wpływ na zdolność do racjonalnego podejmowania decyzji tak przez inwestorów, jak i władze lokalne – zwiększa ruch inwestycyjny w nieruchomości.
• Podnosi świadomość właścicieli o istnieniu korelacji pomiędzy wartością ich nieruchomości, traktowanej jako istotna inwestycja, a sposobem wydawania zasobów miejskich, czy gminnych – sprzyja nadzorowi społecznemu nad działaniami samorządu lokalnego.
• Mieszkańcy gmin otrzymujących szerszy zakres usług komunalnych, (występujące w dużych miastach usługi komunikacji zbiorowej, dostęp do szkół i instytucji kulturalnych, rozwiniętej sieci dróg) płacą proporcjonalnie wyższy podatek za administrację i utrzymywanie tej infrastruktury, od mieszkańców gmin wiejskich, gdzie są one niedostępne w tym zakresie.

Podatek katastralny – wady

• Wzrost obciążeń podatkowych właścicieli nieruchomości, co z kolei może wywołać wzrost kosztów wynajmu i użytkowania nieruchomości.
• Jest kosztowny we wdrożeniu (uzupełnienie i uporządkowanie danych w ewidencji gruntów i budynków, księgach wieczystych, budowa zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach).
• Jest droższy w administrowaniu (m.in. konieczność aktualizacji wartości nieruchomości).
• Wysokość obciążeń podatkowych nie zależy od dochodów podatnika (co jest wadą np. w przypadku osoby posiadającej nieruchomości o dużej wartości, która uzyskuje niewysokie świadczenia emerytalne).
• Może spowodować osłabienie skłonności właścicieli nieruchomości do ich remontowania lub modernizowania z obawy przed wzrostem ich wartości, która wiązałaby się ze zwiększeniem kwoty należnego podatku.
• Może pogłębić dysproporcje dochodowe pomiędzy gminami biednymi a bogatymi (różnice pomiędzy wartością podstawy opodatkowania w poszczególnych gminach).

W dobie dynamicznych zmian trudno przewidzieć, czy nowe zmiany, w tym podatek katastralny, zostaną wprowadzone, czy nie. Dlatego warto wiedzieć, z czym się wiąże, gdyby jednak pojawił się w naszym życiu.